Γράφει ο Γιώργος Κακούρης

Τον Μάιο του 1941, η ευκατάστατη οικογένεια ενός Κύπριου γιατρού και μιας Ελληνίδας που ζούσε στη Μυτιλήνη αναγκάστηκε να φύγει στην προσφυγιά καθώς οι Γερμανοί κατακτούσαν κομμάτι-κομμάτι την Ελλάδα. Η οικογένεια, Βρετανοί πολίτες λόγω καταγωγής από την Κύπρο, βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο, γι' αυτό έβαλαν τα δύο παιδιά τους σε μια βάρκα και έκαναν την αντίθετη πορεία από αυτήν που έκαναν πριν 20 χρόνια οι πρόσφυγες της Σμύρνης, και την αντίθετη από αυτήν των σημερινών Σύρων προσφύγων. Βγήκαν στη θάλασσα και πέρασαν στην Τουρκία και συγκεκριμένα στο Αϊβαλί, με τελικό προορισμό την Κύπρο.

Το ένα από τα δύο παιδιά της οικογένειας ήταν ο μετέπειτα Πρόεδρος Γιώργος Βασιλείου, τότε δέκα χρονών, ο οποίος καταγράφει την ιστορία στο πρώτο μέρος της αυτοβιογραφίας του "Μια σύγχρονη Οδύσσεια". Η εμπειρία αυτή, και οι μετέπειτα μετακινήσεις της οικογένειας, συνέτειναν στη διαμόρφωση μιας προσωπικότητας ταυτόχρονα κυπριακής, με την αγάπη και τη σύνδεση για τον τόπο αλλά και με τις πολλαπλές επιρροές που γονιμοποιούν τον γεωγραφικό μας χώρο που περιβάλλει η Μεσόγειος, και ευρωπαϊκής. Το αποτέλεσμά της ήταν η καλύτερη ίσως περίοδος διακυβέρνησης, όταν το κυπριακό μόρφωμα άρχισε να μετατρέπεται από ένα φέουδο παλιών αγωνιστών, παπάδων και αστικών τζακιών, σε κράτος.

Η έννοια του πρόσφυγα δεν είναι κάτι εξωτικό όπως τείνουμε να νομίζουμε ακόμα και εμείς εδώ στην Κύπρο σήμερα. Συνηθίζουμε να βλέπουμε την εμπειρία του 1974 ως κάτι μοναδικό που αφορά εθνικά δίκαια και την αφήγηση του περιούσιου λαού, και έτσι δύσκολα αντιλαμβανόμαστε με το ένστικτο πόσο παρόμοια ήταν η εμπειρία με τους πρόσφυγες σε κάθε ήπειρο, σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας. Οι πρόσφυγες έχουν πρόσωπα και αυτό φαίνεται και στο βιβλίο που ετοίμασαν ο Βαγγέλης Αρεταίος και η Ελένη Παπαδοπούλου (parathyro.com/?p=49339) με εικόνες και κείμενα για τη διαδρομή των προσφύγων προς την Ειδομένη, που πρωτοδημοσιεύτηκαν στον "Πολίτη".

Δεν είναι τυχαίο που τα παγκόσμια ΜΜΕ επικεντρώνονται τόσο πολύ στις ιστορίες των προσφύγων, έναν προς έναν, για να τραβήξουν την προσοχή ενός κοινού που έχει μια άλλη καθημερινότητα, και όχι μόνο για να πουλήσουν όπως κατηγορούν πολλοί τον Τύπο. Η ανθρώπινη αντίληψη της Ιστορίας πλάθεται μέσα από τις ιστορίες, και εκεί στρεφόμαστε πάντα για να καταλάβουμε τις μεγάλες τάσεις και καταστάσεις που ένα μυαλό μόνο του δεν μπορεί να καταγράψει. Στα πρόσωπα των ανθρώπων που αν χάσουν τη ζωή τους προσπαθώντας να τη σώσουν δεν θα μάθουμε ποτέ τι θα μπορούσαν να είχαν πετύχει.