Γράφει η Μαριλένα Ευαγγέλου

Σε αυτό τον τόπο ξέρουμε καλά τι σημαίνει "τείχος". Το νιώθουμε να μας πικραίνει, να μας βασανίζει χρόνια τώρα, να ξύνει πληγές, να μας χωρίζει. Το βλέπουμε καθώς περνάμε από τα στενά της παλιάς Λευκωσίας να στέκει μπροστά μας με οδοφράγματα, με βαρέλια, με συρματοπλέγματα.

Με τα χρόνια συνηθίσαμε στη θέα του. Αν το σκεφτεί κανείς από απόσταση και μακριά από κάθε είδους πολιτική σκοπιά, είναι τόσο παράλογο, τόσο ουτοπικό. Μια σπιθαμή τόπος χωρισμένος στα δύο. Και πίσω από το τείχος της κάθε πλευράς, πανομοιότυπες ιστορίες ανθρώπων, με τον ίδιο πόνο, παρόμοια βιώματα.

"Μα είναι δυνατόν να μην έχουμε πάρει όλοι από ένα τσεκούρι να ρίξουμε το ντουβάρι κάτω;". Αφελής εφηβική σκέψη. Ναι, είναι! Μεγαλώνοντας το αντιλήφθηκα. Ηλίθιο, αλλά το κατάλαβα. Όμηροι. Αυτό είμαστε. Των εκάστοτε ηγεσιών, των λίγων, αλλά ακραίων, και κυρίως των εκάστοτε συμφερόντων δυνάμεων που ουδεμία σχέση έχουν με τον τόπο μας.

"Τι υπάρχει πίσω από το τείχος;". "Πώς είναι η ζωή στην άλλη πλευρά;". "Πώς μοιάζουν οι άνθρωποι πίσω από τη διαχωριστική γραμμή;". "Πώς να ζουν;". "Τι πιστεύουν για εμάς;". "Μας μισούν;". "Τι απωθημένα να κουβαλούν κι αυτοί;". Όλα αυτά τα ερωτήματα δεν μπορεί παρά να στριφογύριζαν στο μυαλό κάθε ενός εκ των Κυπρίων σε ολόκληρο το νησί, πριν από τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων. Κυρίως αυτών που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν με το τείχος ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής τους.

Και ήρθε ένα ντοκιμαντέρ να απαντήσει σε πολλά από αυτά τα ερωτήματα το 1993. Μια περίοδο κατά την οποία τα πολιτικά δεδομένα δεν ευνοούσαν ιδιαίτερα την προοπτική επανένωσης, αλλά κυρίως δεν ευνοούσαν τις δικοινοτικές πρωτοβουλίες.

Ένας Ελληνοκύπριος, ο σκηνοθέτης Πανίκος Χρυσάνθου, και ένας Τουρκοκύπριος, ο καθηγητής Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, τόλμησαν τότε να εξιστορήσουν πραγματικότητες βγαλμένες από τα χείλη των ίδιων των πρωταγωνιστών αυτού του τόπου. Και ονόμασαν το έργο τους "Το τείχος μας". Ξέρετε τι έγινε; Δεν προβλήθηκε ποτέ, μα ποτέ από τηλεοπτικό σταθμό, τουλάχιστον στην ελληνοκυπριακή πλευρά.

Κι αν τότε μπορούσα να αντιληφθώ το γιατί, είκοσι τρία χρόνια μετά αδυνατώ να το κατανοήσω. Εννοείται πως ιδιωτικές προβολές έγιναν με διάφορες πρωτοβουλίες. Αποσπάσματα του ντοκιμαντέρ κυκλοφορούν στο YouTube και κάθε φορά που δημοσιοποιούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν έκπληξη. Και το ερώτημα είναι σχεδόν πάντα το ίδιο: "Είναι αυθεντικές οι καταγραφές;".

Ναι, είναι. Δεν είναι φοβερό; Κι εμείς τόσα χρόνια προτιμούσαμε να είμαστε στο σκοτάδι. Όμηροι του τείχους μας. Και η ταινία των Κιζίλγιουρεκ και Χρυσάνθου σκουριασμένη στα συρτάρια των τηλεοπτικών σταθμών.
Θα έχετε δει τις δημόσιες προσκλήσεις των εφημερίδων "ΠΟΛΙΤΗΣ" και "YENIDUZEN" για την προβολή του ντοκιμαντέρ 23 χρόνια μετά. Πώς μας ήρθε; Από έναν φρεσκοβαμμένο τοίχο στην πράσινη γραμμή. Ένας άγνωστος είχε σκεφτεί να τον καλλιτεχνήσει με γκράφιτι. Έδειχνε έναν άνθρωπο με τσεκούρι να τον σπάζει και είχε την επιγραφή "Brake down the wall". Κάποιος ενοχλήθηκε και το έσβησε. Δεν ενοχλήθηκε από τα παραδίπλα γκράφιτι. Μόνο από αυτό. Θα τον δείτε τον τοίχο, όσοι από εσάς έρθετε στην εκδήλωση. Είναι πολύ κοντά στο οδόφραγμα της οδού Λήδρας. Ακόμα διαφαίνονται τα σημάδια του άγνωστου καλλιτέχνη πίσω από την άσπρη μπογιά.

Την Τετάρτη στις 20:00 δεν θα πάρουμε τσεκούρια. Θα βγάλουμε, όμως, από την ομηρία του "Το τείχος μας". Και θα το προβάλουμε σε τείχος. Εκεί. Στην πράσινη γραμμή. Εκεί βρίσκεται ο χώρος στάθμευσης της εφημερίδας "ΠΟΛΙΤΗΣ". Μαζί με τον Πανίκο Χρυσάνθου και τον Νιαζί Κιζίλγιουρεκ. Αλλά και με τον Χαμπή. Ο οποίος ξέθαψε την ταινία με ελληνικούς και τουρκικούς υποτίτλους. Για να μπορέσουμε να την παρακολουθήσουμε όλοι μαζί. Σε πείσμα όσων επιμένουν να θέλουν να ζούμε με το τείχος ανάμεσά μας.