Του Ντίνου Θεοδότου

Λίγοι άνθρωποι επέδρασαν τόσο στη σκέψη και τα ενδιαφέροντά μου όσο ο Αντρέας Χριστοφίδης. Τον ευγνωμονώ γιατί σε πολύ νεαρή ηλικία μού άνοιξε δρόμους αναζήτησης πνευματικής και ψυχικής, δρόμους που ομορφαίνουν και νοηματοδοτούν την ύπαρξή μας. Είχα την ευτυχία να τον έχω καθηγητή μου σε πολύ νεαρή ηλικία, τόσο εγώ όσο κι εκείνος. Εντυπωσίαζε η οξυδέρκεια, η ευρυμάθεια και η κριτική σκέψη που τον χαρακτήριζαν. Αντιληφθήκαμε αμέσως, μικροί μαθητές, ότι δεν πρόκειται για συνηθισμένο φιλόλογο της ρουτίνας, της γραμματικής και του συντακτικού, αλλά για νέα πνοή στον χώρο της παιδείας.

Είχε μυαλό τετράγωνο με βαθιές γνώσεις σε πλείστα θέματα, που ήταν συγκροτημένες και αξιολογημένες. Είχε το χάρισμα να διαβάζει, να μαθαίνει, να αφομοιώνει και να κατατάσσει τις πλούσιες γνώσεις του σε μια αξιολογική κλίμακα. Ο πλούτος των γνώσεών του, μαζί με την ξεχωριστή αίσθηση του χιούμορ, τον έκαναν μια συναρπαστική προσωπικότητα. Του άρεσε η ζωή και αυτό εκδηλωνόταν στις εκδρομές που μας συνόδευε. Ήταν άνθρωπος ζωντανός και πληθωρικός.

Στα μαθήματά του αναφερόταν σε θέματα πρωτόγνωρα τότε για μας. Στην ποίηση μας ανέλυε τον Καβάφη με τον ίδιο τρόπο και την ίδια θεώρηση που γίνεται και σήμερα από τους πιο διάσημους κριτικούς. Από τότε μας γνώρισε την "Ιθάκη", το "Περιμένοντας τους βαρβάρους", το "Απολείπειν ο θεός Αντώνιον" και τόσα άλλα. Μας έλεγε ότι για να εκτιμήσεις ένα μυθιστόρημα πρέπει να το ζήσεις και αυτό σημαίνει να το διαβάσεις χωρίς διακοπή. Ο ίδιος είχε διαβάσει το "Πόλεμος και ειρήνη" του Τολστόι μέσα σε μία νύχτα! Στις αναλύσεις κειμένων και λογοτεχνίας έδινε κοινωνιολογική και πολιτική διάσταση. Μας ανέπτυξε τα ρεύματα της τέχνης του εικοστού αιώνα -κυβισμός, φουτουρισμός, ντανταϊσμός- σε συνάρτηση με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της εποχής. Μας ανέφερε για τον Πικάσο και τα έργα του.

Για τις "Δεσποινίδες της Αβινιόν", που σηματοδοτούν τη ρήξη με την παραδοσιακή τέχνη και την απαρχή της αφηρημένης τέχνης. Την ιστορία της "Γκουέρνικα", της μεγαλειώδους σύνθεσης του Πικάσο και την τρομακτική εκφραστική της δύναμη. Μας ανέφερε για τις παραξενιές του Σαλβαντόρ Νταλί και τα λιωμένα ρολόγια του. Η αρχιτεκτονική είναι και τρόπος έκφρασης και έκανε αναφορά στον Λε Κορμπουζιέ. Στη μουσική μάς μύησε στις εκλεπτυσμένες και αισθαντικές μελωδίες του Χατζιδάκι και στη ρωμαλεότητα των τραγουδιών του Θεοδωράκη.
Όλες αυτές οι πληροφορίες αποθηκεύονταν στο υποσυνείδητό μου σε λανθάνουσα κατάσταση και με το κατάλληλο ερέθισμα εκδηλώνονταν προς τα έξω για να αποτελέσουν το υπόστρωμα, τη μαγεία και μια νέα αντίληψη του κόσμου.

Στην εκδρομή στην Ελλάδα που μας συνόδευσε είδαμε να ξετυλίγονται πολλές από τις απίστευτες γνώσεις του. Οι ξεναγήσεις που έκανε στους αρχαιολογικούς χώρους που επισκεφτήκαμε ήταν πλήρεις και συναρπαστικές. Στην Ακρόπολη, στον Παρθενώνα, στις Μυκήνες, στην Επίδαυρο, στην Ολυμπία, στους Δελφούς και όπου αλλού μας ξεναγούσε με επαγγελματική επάρκεια και ενθουσιασμό. Μου ήταν δύσκολο να δεχτώ ότι ένας άνθρωπος μπορεί να έχει τόσες γνώσεις σε βάθος και έκταση, σε τέτοια ευρύτητα θεμάτων. Μας ανέλυσε με εμβρίθεια την τραγωδία που παρακολουθήσαμε στο Εθνικό Θέατρο, αλλά και αστειευόταν μαζί μας στις ώρες τις χαλάρωσης. Θυμάμαι ακόμα που μας τραγούδησε το τραγούδι του Χατζιδάκι "Κουρασμένο παλικάρι".

Η συνεισφορά του στα πολιτιστικά του Παγκυπρίου Γυμνασίου ήταν πολύ σημαντική. Ήταν τότε παράδοση κάθε χρόνο να ανεβάζεται από τους μαθητές μια αρχαία τραγωδία. Ανέλαβε να "διδάξει" την τριλογία του Αισχύλου "Αγαμέμνων - Χοηφόροι - Ευμενίδες", γεγονός που σημάδεψε εκείνη την εποχή.

Η μεγάλη του, όμως, προσφορά ήταν ότι μας εισήγαγε στην έννοια του στοχασμού, της κριτικής σκέψης και του δοκιμίου. Είχε την τεράστια ικανότητα να διακρίνει και να κατατάσσει το ποιοτικό και εκλεκτό από το συνηθισμένο. Αυτό ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να δώσει στους μαθητές του.

Μας έδωσε τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε τις λεπτές αποχρώσεις της ζωής και να νιώσουμε μέσα από την τέχνη συγκινήσεις ανείπωτες. Τον φέρνω συχνά στη μνήμη μου. Άλλωστε, όπως μας δίδαξε, "πολιτισμός σημαίνει συναναστροφή με τους νεκρούς".