Παίζοντας με τα όρια ενός έργου τέχνης και με τον τρόπο αντίληψης και πρόσληψης ενός αντικειμένου ή ενός γεγονότος, ο Παναγιώτης Μιχαήλ, στήνει ένα πολυμορφικό έργο που εξελίσσεται στο σημείο τομής μιας εικαστικής εγκατάστασης και μιας θεατρικής παράστασης. Το έργο με τίτλο Scenic Affairs, (Σκηνικές Υποθέσεις) παρουσιάζεται στο πλαίσιο του προγράμματος Project Room του Δημοτικού Κέντρου Τεχνών.
Στο έργο που ετοιμάζεις αντιστρέφεις λίγο τους όρους. Ναι, αντί να ξεκινά ένα θεατρικό έργο από το σενάριο, ξεκινά από το σκηνικό. Ένα από τα ενδιαφέροντα πράγματα είναι η σχέση του έργου με το χρόνο. Εξελίσσεται βάσει μιας πολύ συγκεκριμένης δομής. Η ιδέα ξεκίνησε πριν δέκα χρόνια. Δεν την έβγαλα προς τα έξω, οι συνθήκες ήταν διαφορετικές και παρά το ότι κατά καιρούς η ιδέα επέστρεφε στο μυαλό μου, δεν ήξερα πώς και πού να τη διοχετεύσω για να αρχίσει να υλοποιείται. Τα τελευταία δύο-τρία χρόνια αποφάσισα να ξεκινήσω να δουλεύω το θέμα αυτό πιο συγκεκριμένα. Πρώτα κατασκεύασα το έργο στο χώρο, στις πραγματικές του διαστάσεις, μετά σχεδιάστηκε σε 3D animation όπως επίσης σχεδιάστηκε και η κάτοψη και η πρόσοψή του. Το έβαλα σε ένα DVD μαζί και ένα δεκάλεπτο βίντεο το οποίο δείχνει στιγμιότυπα από ένα κήπο. Το βίντεο ήταν ακόμη μια πληροφορία, μέρος του τρισδιάστατου έργου. Έστειλα ένα DVD στον κάθε θεατρικό συγγραφέα, τους ζήτησα να γράψουν από ένα εικοσάλεπτο μονόπρακτο και τους έθεσα κάποιους όρους: Δεν μπορούν να μετακινήσουν τίποτα στο σκηνικό εκτός από την καρέκλα και τις κουβαρίστρες, δεν μπορούν να προσθέσουν τίποτα και το βίντεο με τον κήπο μπορούν να το μεταχειριστούν με όποιο τρόπο θέλουν. Αυτό ήταν. Ήθελα να δουλέψει ο καθένας με βάση αυτή την πληροφορία που τους έδινα. Έτσι, το εικαστικό έργο μεταμορφώνεται σε σκηνικό.
Ποιος ήταν ο σκοπός της "άσκησης"; Αυτό που με ενδιαφέρει είναι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε, ο καθένας από μας, τις πληροφορίες που δεχόμαστε. Είτε η πληροφορία είναι μια φωτογραφία από έναν εξωτικό προορισμό, είτε είναι μια είδηση σε μια εφημερίδα είτε αφορά το θέμα της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Τι επιλέγουμε να δούμε από τη συγκεκριμένη πληροφορία, τι επιλέγουμε να μην δούμε, τι επιλέγουμε να προσθέσουμε μέσα στην πληροφορία που μπορεί να μην φαίνεται ή να μην υπάρχει και έχει σχέση με δικές μας εμπειρίες - όποτε η πληροφορία φιλτράρεται και μέσα από το χαρακτήρα, την προσωπικότητα που έχουμε κτίσει μέχρι τη δεδομένη στιγμή... Ήθελα να δω με ποιο τρόπο ο κάθε ένας θα [από]κωδικοποιήσει τη συγκεκριμένη πληροφορία που του έδωσα, αυτό το αντικείμενο, το έργο τέχνης. Πώς τη δομούμε μες στο μυαλό μας.
Άρα αυτό που σε ενδιαφέρει κεντρικά είναι το θέμα της ερμηνείας. Ναι. Είναι γενικά η υποκειμενική αντίληψη του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζούμε. Και ειδικότερα το πώς ερμηνεύεται ένας χώρος, ένα αντικείμενο, μια πληροφορία μέσα από διάφορα είδη τέχνης. Δηλαδή, το έργο ξεκινά από τον εικαστικό χώρο και περνά στον θεατρικό προτού γίνει ξανά εικαστικό έργο. Ξεκινά ως μια χωρική δομή [το εικαστικό έργο/χώρος], και μετά γίνεται αφηγηματική [με το σενάριο]. Όταν ο σκηνοθέτης πάρει αυτά τα δύο στοιχεία, τα μετατρέπει σε παραστασιακή δομή. Μετά και τα τρία μαζί φτάνουν στο θεατή σαν μια βιωματική δομή, αν μπορεί κάποιος να το πει έτσι. Τέλος, όλα επιστρέφουν σε εμένα που καλούμαι πια να τα αναλύσω ξανά και να δω/αντιμετωπίσω/αντιληφθώ το έργο μου [μέσα] από μια νέα οπτική γωνία. Πέρα από τις διαφορετικές αφηγήσεις που πυροδοτεί το έργο, κάνει και μια ενδιαφέρουσα τοποθέτηση σε σχέση με την τελική μορφή. Αντιμετωπίζω τα έργα μου σαν προσχέδια, πλάνα. Δηλαδή μη ολοκληρωμένα. Ακόμα και τα σχέδιά μου είναι σε μια κατάσταση και με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένα που μπορεί και κάποιος να πάρει ένα μολύβι και να τα χρωματίσει μέσα για να τα 'συμπληρώσει'. Τα υλικά που χρησιμοποιώ έχουν να κάνουν με το προσχέδιο, με το πλάνο... Από την ημέρα που ήρθα στην Κύπρο, μετά τη Νέα Υόρκη, ένιωθα ότι κατοικώ σε ένα περιβάλλον που βρίσκεται σε μια μόνιμα μεταβατική περίοδο. Είμαστε συνέχεια στην αναμονή για κάτι που θα γίνει αλλά δεν γίνεται, μετά κάτι πάλι πάει να γίνει και τελευταία στιγμή δεν γίνεται... Ακούμε για πλάνα, ακούμε για υποσχέσεις, για όνειρα. Πάντα στο παρά πέντε κάτι γίνεται και δεν πραγματοποιούνται και επαναλαμβάνεται αυτό το πράγμα ξανά και ξανά. Αυτό με ενδιαφέρει πάρα πολύ. Και είναι ένα από τα σημεία που επεξεργάζομαι συνεχώς στη δουλειά μου.
Επίσης με απασχολεί η σχέση δύο στοιχείων που ξεκινούν ή βρίσκονται σε μια διαδικασία προσέγγισης το ένα με το άλλο για να συνυπάρξουν είτε σε προσωπικό επίπεδο και μιλούμε για ένα φλερτ που ξεκινά για να γίνει ερωτική σχέση ή, για να μη γίνει... Με ενδιαφέρει αυτό το μεταβατικό, όπου υπάρχει το φλερτ, η υπόσχεση, το πλάνο το όνειρο. Την ίδια ώρα που υπόσχεσαι πράγματα, περιμένεις να σου υποσχεθούν και εσένα άλλα. Δίνεις κάτι και περιμένεις πάντα να πάρεις κάτι πίσω. Αυτό το βλέπουμε και σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και σε κοινωνικό και σε πολιτικό. Μπορούμε να το δούμε και σε σχέση με τις δύο κοινότητες για παράδειγμα όπου γίνεται ένα συνεχές πάρε-δώσε, ένα φλερτ, υπάρχει μια μόνιμη καχυποψία, κάποιες φορές μια ευφορία που την ακολουθεί μια πτώση συναισθηματική. Αυτό το πράγμα συμβαίνει συνέχεια.
Για να πάμε λίγο πίσω στο έργο. Αφού γίνουν οι παραστάσεις εσύ πώς θα επεξεργαστείς το υλικό; Θα γίνουν οι έξι παραστάσεις στη Λευκωσία και μία στο Ριάλτο στη Λεμεσό, όπου θα παρουσιάζονται τα μονόπρακτα διαδοχικά το ένα μετά το άλλο. Ο θεατής βιώνει μέσα σε μια ώρα τρεις διαφορετικές αλήθειες, τρεις πραγματικότητες, τρεις ερμηνείες του σκηνικού. Οι παραστάσεις θα βιντεογραφηθούν και μετά θα προβάλλονται ως μέρος της εικαστικής έκθεσης, όπου θα συναντούμε το σκηνικό ως εικαστική εγκατάσταση στο χώρο.
Εσύ, σχεδιάζοντας το σκηνικό, είχες κάποια συγκεκριμένη αφήγηση κατά νου; Κάποια συγκεκριμένη αφήγηση όχι. Ξεκίνησε από διάφορα πράγματα όμως που έχουν να κάνουν με μένα, με το περιβάλλον μου, με καταστάσεις/γεγονότα που συμβαίνουν γύρω μας και τα βιώνουμε ο καθένας με τον δικό του τρόπο. Λίγο υποσυνείδητα όμως, δηλαδή δεν ξεκίνησα να λέω ότι το συγκεκριμένο αντικείμενο τοποθετείται για συγκεκριμένο λόγο. Είναι στοιχεία που χρησιμοποιώ συνέχεια στη δουλειά μου, είναι ο τρόπος σκέψης μου, ο τρόπος γραφής μου. Κάπως έτσι έστησα το σκηνικό. Ίσως και να υπάρχει κάποια εξήγηση για την επιλογή των υλικών και αντικειμένων αλλά δεν σημαίνει ότι η δική μου ερμηνεία είναι και η μοναδική ή η αντικειμενική.
Παρακολουθείς τις πρόβες; Παρακολουθώ τις πρόβες ως θεατής, τίποτα άλλο.
Πώς αντιμετώπισες εσύ τις ερμηνείες που δίνουν τα τρία μονόπρακτα; Είναι ένα πράγμα το να γράψει το μονόπρακτο ο συγγραφέας, είναι διαφορετική η προσέγγιση του σκηνοθέτη όση επαφή και διάλογο μπορεί να είχε με το συγγραφέα και είναι άλλη υπόθεση η αντίληψη του όλου έργου από τον κάθε ηθοποιό ξεχωριστά... Όταν πήγα σε κάποιες πρόβες, υπήρχαν στιγμές που άκουγα τους σκηνοθέτες και τους ηθοποιούς να αναλύουν το σκεπτικό και το σκηνικό και νόμιζα ότι αναφέρονταν σε μένα, νόμιζα πως είχαν κάνει έρευνα για τη ζωή μου [γέλια]. Να πούμε ότι ο κάθε συγγραφέας δεν ξέρει τι έχει γράψει ο άλλος.
Πώς επέλεξες τους συγγραφείς;
Επέλεξα να προσεγγίσω τρεις συγγραφείς, θα μπορούσα να είχα πει σε άλλους χίλιους βέβαια. Διάλεξα άτομα που προέρχονται από διαφορετικούς χώρους. Τον Αντώνη Γεωργίου που είναι συγγραφέας αλλά τέλειωσε και νομικά, τον Χαράλαμπο Γιάννη, έναν νεαρό συγγραφέα που ζει στην Ελλάδα με σπουδές στη Διεύθυνση Ξενοδοχείου και στην Ψυχολογία και τη Μαρία Κυριάκου η οποία έχει κάνει σπουδές στον τομέα των εκδόσεων. Το έργο υπάρχει μέσα από διάφορους τρόπους. Εσύ ποια θεωρείς την τελική παρουσίαση; Η παρουσίαση αποτελείται από διάφορα μέρη. Το ένα είναι το θεατρικό κομμάτι, το άλλο είναι η εικαστική εγκατάσταση. Ένα άλλο κομμάτι του πρότζεκτ είναι ο σχεδιασμός ενός manual [εγχειριδίου] με αποκλειστικά οπτικές οδηγίες, που γίνεται από την Έμιλυ Κωνσταντίνου και μένα, το οποίο εξηγεί πώς μπορεί κάποιος να κτίσει το σκηνικό. Το manual θα διατίθεται μαζί με το DVD που έδωσα στους σκηνοθέτες στα βιβλιοπωλεία. Έτσι οποιοσδήποτε θα μπορεί να το αποκτήσει και να στήσει τη δική του παράσταση. Το άλλο μέρος είναι το θεωρητικό, το οποίο θα αναλάβουν η Μαρία Πετρίδη, η Έλενα Στυλιανού και ο Άλκης Χατζηαντρέου.
Είπες πριν ότι παρακολουθείς το έργο να εξελίσσεται ως θεατής. Γιατί είναι αυτό σημαντικό για σένα; Γιατί ακριβώς τα πράγματα πρέπει να αφεθούν να λειτουργήσουν χωρίς τη δική μου παρέμβαση και ανεξάρτητα από την όποια άποψή μου. Η πληροφορία δόθηκε από μένα και ο τρόπος προσέγγισης, ανάλυσης και ερμηνείας της θα επιλεγεί από τον κάθε συμμετέχοντα.
+ Θα δοθούν έξι παραστάσεις στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας στις 25, 26/10 και 1, 2, 8, 9/11 και μία παράσταση στις 7/11 στο Θέατρο Ριάλτο. Οι παραστάσεις ξεκινούν στις 20:30. Είσοδος ελεύθερη και κράτηση απαραίτητη στο 22797400 και 77777745. Τα εγκαίνια του εικαστικού μέρους θα δοθούν στις 16/11 στις 20:00 μαζί με την παρουσίαση των προγραμμάτων Open Call #2 και Project Room #4. H έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 26/02/2012. Το θεωρητικό πλαίσιο του Project Room #3 θα παρουσιαστεί στο 3ο Φεστιβάλ Κίνησης, Χορού και Παραστατικών Τεχνών No_Body, στις 11/11. Πληροφορίες τηλ. 22797400.
