Γράφει η Μερόπη Μωυσέως

Πενθεί από χθες η θεατρική κοινότητα της Κύπρου, θρηνώντας την απώλεια του κορυφαίου θεατρανθρώπου της, Εύη Γαβριηλίδη.

Ο γνωστός σκηνοθέτης, ηθοποιός και μεταφραστής έφυγε από τη ζωή ανήμερα της Διεθνούς Ημέρας Τέχνης.

Υπήρξε μια αστείρευτη πηγή ζωής για τους ανθρώπους γύρω του, στο τέλος όμως ο θάνατος ήταν μάλλον αναπόδραστος για τον σπουδαίο Εύη Γαβριηλίδη, ο οποίος το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν στο Ογκολογικό Κέντρο Τραπέζης Κύπρου.
Στα 86 χρόνια της ζωής του, ο Εύης Γαβριηλίδης διένυσε μια σημαντική πορεία αφήνοντας έντονη τη σφραγίδα του στην ιστορία του κυπριακού θεάτρου, το νήμα της οποίας ήταν από τους πρώτους που άρχισαν να ξετυλίγουν.

Το τελευταίο αντίο

Η αυλαία πέφτει την Πέμπτη 16 Απριλίου 2015 για τον Εύη Γαβριηλίδη: η κηδεία του θα τελεστεί δημοσία δαπάνη από τον ιερό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, κοιμητήριο Λευκωσίας στις 15:00. Η οικογένεια θα δέχεται συλλυπητήρια στην εκκλησία από τις 14:30.

Πατέρας του θεάτρου

Οργανωμένα σύνολα, κόμματα και πολιτιστικοί φορείς εξέδωσαν χθες ανακοινώσεις εκφράζοντας βαθιά θλίψη για την απώλεια του Εύη Γαβριηλίδη, σημειώνοντας ότι το κενό θα είναι δυσαναπλήρωτο.
Ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου αποχαιρέτισε έναν «δικό του, πολύ αγαπητό» άνθρωπο αποκαλώντας τον Εύη Γαβριηλίδη «πατέρα του κυπριακού θεάτρου» ο οποίος «αφιέρωσε με απέραντη πίστη, δημιουργικότητα και ήθος όλη του τη ζωή στην τέχνη και το θέατρο».
Στην ανακοίνωσή του ο ΘΟΚ, του οποίου ο Εύης Γαβριηλίδης υπήρξε διευθυντής από το 1975 μέχρι και το 1989, κάνει λόγο για έναν άνθρωπο «με συνέπεια και πάθος για τον πολιτισμό» ο οποίος πρόσφερε πολλά και σημαντικά στον χώρο της τέχνης, χαράσσοντας ως δάσκαλος την πορεία του κυπριακού θεάτρου όπως το γνωρίζουμε σήμερα». Εξαίρει, επίσης, το ανεξάντλητο χιούμορ και την πολυμάθεια του Εύη Γαβριηλίδη «σε συνδυασμό με την άφταστη αισθητική και ενημερότητά του που υπήρξε για όλους ανεξαιρέτως, μια ανεξάντλητη πηγή».

Ο πρώτος σκηνοθέτης

Αν θα έπρεπε να απομονώσουμε μόνο έναν λόγο από τους πολλούς για τους οποίους ο Εύης Γαβριηλίδης υπήρξε σημαντική μορφή για το κυπριακό θέατρο, αυτός θα ήταν πως ο ίδιος υπήρξε ο πρώτος Κύπριος που εμφανίστηκε στον ρόλο του σκηνοθέτη, «άρχων» του θεάτρου. Αυτό συνέβη το 1960 και ακολούθησαν ο Νίκος Σιαφκάλης, η Μόνικα Βασιλείου και ο Βλαδίμηρος Καυκαρίδης. Μέχρι τότε, τη σκηνοθεσία παραστάσεων στην Κύπρο αναλάμβαναν ηθοποιοί, ηγετικά στελέχη των θεατρικών ομάδων ή και σκηνοθέτες από την Ελλάδα.
Ο Γαβριηλίδης, ο οποίος γεννήθηκε στην Πάφο το 1929, αποφοίτησε το 1952 από τη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης. Στη συνέχεια σπούδασε στη Μεγάλη Βρετανία και την Αμερική, όπου εργαζόταν παράλληλα ως σερβιτόρος για τα προς το ζην. Το 1960 έκανε την εμφάνισή του στην Κύπρο, με πρώτη σκηνοθετική δουλειά το αντιπολεμικό έργο του Άρθουρ Μίλερ «Ήταν όλοι τους παιδιά μου».
Υπήρξε ακόμη ο σκηνοθέτης της πρώτης παραγωγής αρχαίου δράματος από κυπριακό επαγγελματικό θίασο, τον ΟΘΑΚ (μετέπειτα ΘΟΚ). Επρόκειτο για τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη.
Το όνομα του Εύη Γαβριηλίδη συνδέθηκε με το Θέατρο του ΡΙΚ, του οποίου υπήρξε επικεφαλής από το 1969 μέχρι και το 1971, οπότε διαλύθηκε εξαιτίας της ίδρυσης του ΘΟΚ. Εκεί ο σκηνοθέτης παρουσίασε σημαντικές παραστάσεις. Στο μεταξύ, ήδη από το 1967 είχε εγκαινιαστεί η σειρά «Θέατρο από την τηλεόραση», μια ιδιαίτερα πετυχημένη πρωτοβουλία του ΡΙΚ. Σ’ αυτό το πλαίσιο παρουσιάστηκε η ιστορική «Σαμία» το 1972 σε παγκόσμια πρώτη τηλεοπτική παρουσίαση, σε σκηνοθεσία Γαβριηλίδη.

Στην Επίδαυρο χάρη σ’ αυτόν

Κατά τη θητεία του στη διοίκηση του ΘΟΚ, ο Εύης Γαβριηλίδης πέτυχε ένα από τα σημαντικότερα ανοίγματα του κυπριακού θεάτρου στον διεθνή χώρο: την παρουσία του Οργανισμού στο Φεστιβάλ της Επιδαύρου. Αυτό συνέβη το 1980 με την παραγωγή «Ικέτιδες», σε σκηνοθεσία Νίκου Χαραλάμπους, μια παραγωγή που θεωρείται από τις καλύτερες που παρουσιάστηκαν στην Επίδαυρο μέχρι σήμερα. Στις 30 καλύτερες παραγωγές στην ιστορία του φεστιβάλ συγκαταλέγεται και η σκηνοθετική δουλειά του ίδιου του Γαβριηλίδη με τη «Σαμία» του Μενάνδρου (1993). Πρόκειται για την παραγωγή που επέλεξε να ανεβάσει ξανά ο ΘΟΚ το 2013 για να εγκαινιάσει το ιδιόκτητο θέατρό του. Αυτή ήταν και η τελευταία συνεργασία του Εύη Γαβριηλίδη με τον ΘΟΚ.

Γιορτή από μόνος του!

Από τις πιο «προσωπικές» ανακοινώσεις που κυκλοφόρησαν χθες για τον θάνατο του Εύη Γαβριηλίδη ήταν εκείνη του ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ, Τάκη Χατζηγεωργίου:

«Λυπούμαι πάρα πολύ για τον θάνατο του Εύη Γαβριηλίδη. Ο Εύης είχε μια σπάνια ευφυΐα! Είχε δημιουργική χαρά! Είχε συνακόλουθα ένα σπάνιο, καταλυτικό χιούμορ. Ο Εύης ήταν το δικαίωμά μας να είμαστε Eυρωπαίοι. Εννοώ, ξεπερνούσε τα όριά μας γιατί έχουμε δικαίωμα και υποχρέωση να ξεπερνούμε τα όριά μας.
Μπορούσες να διαφωνείς με τον Εύη, αλλά σου έδινε πάντα το δικαίωμα να το κάνεις, κι ακόμα παραπάνω να αισθάνεσαι δημιουργικός μέσα στη διαφορά. Κάποτε μάλιστα, έχοντας τέτοια καταλυτική δύναμη στον νου, έκανε τον διαφωνούντα να αισθάνεται προνομιούχος γιατί συγκρούστηκε με τον Εύη. Πώς να το πω αλλιώς. Ο Εύης ήταν Αλλιώς! Μακάρι να ’χαμε ακόμα έναν σαν τον άνθρωπο που έφυγε σήμερα (σ.σ. χθες). Ναι, ναι, αγαπούσα αυτόν τον άνθρωπο».
Εξάλλου, σε ένα κείμενο για τη συμμετοχή του στη «Σαμία» του 1993, ο τραγουδοποιός (και τότε απόφοιτος του Εθνικού Θεάτρου) Αλκίνοος Ιωαννίδης αναφέρθηκε στον Εύη Γαβριηλίδη: «Με στήριξε η διδασκαλία του, αυτή η ικανότητα να σου περνά τη σκέψη, το χιούμορ, τη δροσιά, το πείσμα, τη χαρά και την ευρηματικότητά του. Γιορτή από μόνος του, άρχισε να στήνει μια γιορτή υπέροχη».

Ανιδιοτελής αγάπη

Ο Εύης Γαβριηλίδης παρέμεινε μέχρι τέλους ένας από τους πιο αφοσιωμένους αγαπητικούς της θεατρικής τέχνης και δη στην Κύπρο. Θα μπορούσε κάλλιστα να αναζητήσει την τύχη του στην κύρια έδρα του ελληνόφωνου θεάτρου, την Ελλάδα, όπου και εργάστηκε παρουσιάζοντας τη δουλειά του, εξ ου και ο λόγος που είναι γνωστός στη γείτονα χώρα και τα πλείστα ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης έκαναν αναφορά στην απώλειά του.

Ωστόσο επέλεξε να παραμείνει στην Κύπρο και να δραστηριοποιηθεί εδώ. Ακόμη, όμως, και όταν δεν παρουσίαζε δικές του δουλειές, ο Εύης Γαβριηλίδης δεν απομονωνόταν. Κρατώντας από το χέρι τη σύντροφο της ζωής του, τη μεγάλη κυρία του θεάτρου Τζένη Γαϊτανοπούλου, έδιναν το παρών τους σε θεατρικές παραστάσεις της νεότερης γενιάς, μέχρι την υστάτη. Χαιρόταν για τη νέα θεατρική ορμή, έκανε τις παρατηρήσεις του, έδινε τα συγχαρητήριά του.

Το χιούμορ του παρέμεινε, επίσης, ανεξάντλητο μέχρι το τέλος. Αλλά και η προσωπική του ορμή, τον κατέστησε έναν από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους των τεχνών σε μια χώρα που διψά για περισσότερους του συναφιού του.

Η αγάπη, οι διαφωνίες, οι εντάσεις, ήταν ίδιον του Εύη Γαβριηλίδη. Αδιαμφισβήτητη, σε κάθε περίπτωση, παραμένει η προσφορά του στη χώρα του, με κάθε δυνατό τρόπο, από το δικό του πόστο. Κι αυτή η προσφορά θα είναι πάντα ανεκτίμητη.

Αντίο, Εύη Γαβριηλίδη.

Φωτογραφία: ©Δημήτρης Βαττής | Παραχώρηση ΘΟΚ

©ΠΑΡΑΘΥΡΟ | ΠΟΛΙΤΗΣ